عناصر اصلی ساختار شهر
پس از معرفی معیارهای شناخت ساخت اصلی، در این قسمت به معرفی این اجزا پرداخته میشود یا به عبارتی اجزا اصلی ساختار شهر کدام اند؟ در یک نوع معرفی عناصر سازمان فضایی در اشکال عناصر پهنه ای، عناصر کانونی، عناصر آستانهای و عناصر خطی به صورت زیر دسته بندی شدهاند.
- عناصر پهنهای: شامل حوزهها
حوزهها به بخش هایی از شهر اتلاق میشوند که به سبب کالبد و یا کارکرد از هویت و تشخص خاص و متمایزی برخوردار باشند. حوزهها عمدتاً به صورت پهنهای بوده و وجود تمرکز فعالیت در آنها از ویژگیهای بارز است. محتوای کار کردی حوزهها به یکی از اشکال زیر و یا ترکیبی از آنها میباشد:
- حوزههای مسی
- حوزههای کسب و کار
- حوزههای ارائه خدمات و کالا
- حوزههای دارای کارکرد عمومی و نیمه عمومی
- حوزههای ویژه (حوزه هایی که ارزش طبیعی و تاریخی آنها مقدم بر کارکرد آنها است)
- عناصر کانونی: شامل نشانه ها و گره ها
شانهها عناصر بصری هستند که به سبب نمادین بودن به عنوان راهنمای ادراکی موقعیت مکان و یا فضای شهری عمل میکنند، این عناصر علاوه بر تقویت پیوستگی سازمان فضایی شهر موجب خوانایی و جذابیت فضای شهری نیز میشوند. نشانهها به سه گروه زیر متمایز میشوند:
- نشانههای بصری: عناصری که به دلیل پوسته ظاهری و ارتفاع، از فواصل دور قابل رویت بوده و در تعیین موقعیت و شناسایی جهت، تاثیر بسزایی دارند.
- نشانههای کار کردی: عناصری که با توجه به نوع کارکرد و فعالیتی که در آنها رخ میدهد، در ذهن فرد ناظر، تصویر مشخص و به یادماندنی ایجاد مینماید.
- نشانههای ذهنی: عناصری که بر اساس خاطرهها در اذهان مانده است.
- گرهها: گرهها عناصری هستند که در محل برخورد و اتصال راهها، در کانونهای خرید، ایستگاه ها و نقاط تغییر مسیر تشکیل میشوند و واجد اهمیت به سبب ایجاد فضای فعالیت (میدانهای کانونها) میباشند. این عناصر عموماً به سبب تنوع کارکردی و حضور همزمان شهروندان در آنها از سرزندهترین موقعیتها محسوب میشوند.
- عناصر آستانهای: (دروازه ها)
دروازهها، عناصر آستانهای در سازمان فضایی شهرها هستند که در گذشته عناصری از شهر بودهاند که در امتداد مسیر جادهها و راههای قدیمی ورود به شهر، در لبه خارجی حصار شهرها احداث میشدند و امکان کنترل و نظارت ارتباط فضاهای درونی شهر با بیرون آن را میسر میکردهاند. از مهمترین ویژگی دروازهها در گذشته فرم کالبدی آنها بوده که به صورت یک دهانه بزرگ، مفهوم مشخصی از فضای ورودی را با تاکید بر حس مکان القا مینمود. امروزه با توجه به تغییراتی که در شکل و کارکرد دروازه ایجاد شده، این عناصر مفهوم گذشته خود را از دست داده اند اما امروز به عنوان ورودیهای شهر مفهوم، عملکرد و کالبد متناسب با نیازهای جدید را دارند.
- عناصر خطی: شامل راهها، لبهها و جدارهها راهها
- راهها به سبب ایجاد دسترسی و برقراری ارتباط ما بین عناصر و اجزاء شهری از مهمترین عناصر سازمان فضایی محسوب میشوند. بسیاری از راهها علاوه بر ایفای نقش اصلی خود از فعالیتهای متنوع و جذاب از جمله تجاری، فراغتی و فرهنگی در سطح جدارههای خود برخوردارند.
- لبهها: عناصری که بین دو حوزه پیوسته شهر یا بخشی از آن شکاف و پارگی ایجاد کردهاند و موجب از بین رفتن انسجام فضایی شدهاند. حصار پیرامون مجموعههای ساختمانی در مقیاس خرد لبه محسوب میشوند. لبهها به دو دسته زیر قابل تمایزاند: لبههای مصنوع: این لبهها با عبور بزرگراه ها ایجاد گردیده و باعث کاهش کیفیت فضایی در حوزه های به هم پیوسته شهر گردیدهاند. لبههای طبیعی: این لبهها، بر اثر عوامل فرسایشی هم چون درهها و رودخانهها و مسیلها پدید آمدهاند.
- جدارهها: جدارهها بازتاب عینی ماهیت درونی عناصر استقرار یافته در جوار راهها و گرهها میباشند. به سبب تفاوت سرعت در نظام حرکتی به ویژه در راهها، در دو زمینه شامل نمای خارجی بناها در بدنه اصلی خیابانها و میدانها و هم چنین بدنه بزرگراه ها قابل تفکیک میباشند که اشکال آنها به قرار زیر است: جدارههای دارای ارزش تاریخی: جداره هایی که به لحاظ فرم، سبک معماری، رنگ و مصالح ، قدمت و ارزش تاریخی آن،از تناسب بصری برخوردار می باشد. جدارههای دارای ارزش کار کردی: جدارههایی که به دلیل نوع کارکرد جاری در آنها جاذب گروههای متفاوت جمعیتی جهت تفرج و تفریح میباشند. جدارههای دارای ارزش پوشش گیاهی جداره های باارزش پوشش گیاهی که علاوه بر ایجاد کریدورهای اکولوژیک و افزایش مطبوعیت فضایی، میتواند در حضور شهروند در شهر به ویژه در حرکت پیاده نقش بسزایی داشته باشند (مهندسان مشاور بوم سازگان، ۱۳۸۵).
انجام پایان نامه شهرسازی
درباره این سایت